Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği, AB mevzuatına uyum kapsamında güncellendi. AB mevzuatına uyum kapsamında 20/12/2001 tarihli ve (AT) 2001/110 sayılı Bal ile İlgili Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi dikkate alınarak hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği (No: 2020/7), 22 Nisan 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Yeni tebliğde en göze çarpan değişiklikler; balın artık kovandan alındığı haliyle “ham bal” adı altında satışa sunulabilecek olması, çam balının diğer salgı ballarından ayrı olarak “Çam Balı” etiketi ile satışa sunulabilmesi ve monofloral olarak piyasaya arz edilen balların minimum polen içeriklerinin ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olmasıdır.
Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması Programı Kapsamında Pilot Üniversite olan ve “Arı ve Arı Ürünleri” alanında ihtisaslaşan Üniversitemizde, öncelikli olarak Bingöl Balının kalitesi ve bu kaliteye etki eden parametrelerin belirlenmesi, ayırt edici özelliklerinin saptanması ve tanıtımına yönelik birçok başarılı proje yürütülmektedir. Uzman akademisyenlerinin öngörülü çalışmaları sayesinde yürütülmekte olan projelerimiz, yeni bal tebliği ile de uyumludur.
Arı ve Arı Ürünleri alanında ihtisaslaşmakta olan Üniversitemizde; Türkiye genelinde rengi, tadı ve aromasının güzelliğiyle tanınmış, kimyasal parametreler bakımından yüksek kalitede olduğu bilinen Bingöl balının karakterize edilmesi amacıyla çeşitli projeler yürütülmektedir. İlgili projeler kurgulanırken temelde o dönem yürürlükte olan mevcut Bal Tebliği’nde yer alan kalite parametreleri temel alınmıştır. Ancak, üniversitemiz akademisyenleri konu hakkındaki deneyim ve birikimleriyle bu parametrelere ek olarak literatürde önemi vurgulanan ve balın karakterizasyonunda ihtiyaç duyulabilecek önemli diğer parametreleri de öncesinden öngörmüş (palinolojik analiz, uçucu bileşen analizi, saklama koşulları vb.) ve bunları da daha başında proje iş paketleri içerisine dahil etmişlerdir. Bu da Arı ve Arı Ürünleri alanında bir üst olma vizyonunda gelinen noktayı bir kez daha göstermişlerdir. Alanında uzman ve deneyimli akademisyenlerimizin öngörülü çalışmaları sayesinde Bingöl Balının tanımlanması amacıyla yürütülmekte olan projelerimiz yürürlükten kaldırılan eski Bal Tebliğinin genelini kapsarken, 22.04.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan yeni Bal Tebliği ile de uyumludur.
Özellikle, yeni tebliğde Bingöl sınırları içerisinde üretilen bazı monofloral tip ballara yönelik minumum polen içerikleri tanımlanırken, ayrıca süreç içerisinde Üniversitemiz Bakanlık uzmanlarına polen analizi konusunda uygulamalı eğitim de vermiştir.
Bingöl’de Üretimi Yapılan “Geven Balı” ve “Üçgül Balı” da Tebliğde Yerini Aldı
Tebliğde; monofloral olarak satışa sunulan balların minimum polen içerikleri de belirlenmiş ve Bingöl’de yaygın olarak üretimi yapılmakta olan, sahip olduğu zengin aroma nedeniyle tüketici tarafından tercih edilen, ekonomik değeri yüksek Geven ve Üçgül ballarının polen içerikleri ile ilgili ayrıntılı bilgilere de yer verilmiş ve bu bitkilerin adı ile satışı yapılan ballara polen analizi yapılması zorunlu hale gelmiştir. İlimizde üretimi yapılan bu balların polen içerikleri Üniversitemizin ihtisaslaşması kapsamında yürütülen projeler sayesinde belirlenmektedir. Polen içeriği belirlenen bu ballar “Geven Balı” veya “Üçgül Balı” etiketleriyle satışa sunulabilecektir. Tebliğde ayrıca, çam balının ilk defa diğer salgı ballarından ayrılarak tanımı yapılmış ve piyasaya arz edilecek söz konusu ürünün etiketinde "Çam Balı" ifadesinin yazılmasına olanak tanınmıştır. Tebliğin, etiketlerde çam balı düzenlemesi yapılmasına ilişkin hükmü için 31 Aralık'a kadar geçiş süresi tanınmıştır. Çam Balının Gıda Kodeksine girmesi ile Dünyada Çam Balı üretiminde yüzde 92’lik pay sahibi olan Türkiye için ihracatın önü açılmıştır. Ayrıca 45°C’den yüksek ısıl işlem görmemiş ve 0,3 mm’den daha büyük filtreler ile filtre edilmiş ballar da yeni tebliğde “ham bal” olarak tanımlanmış ve ham balın ısıl işleme maruz kalmaması nedeniyle kolaylıkla kristalleşebileceği (katılaşma, donma) belirtilmiştir. Balın kristalleşmesinin doğal olduğu ibaresinin tebliğe girmesi ile tüketicinin kristalize bala şüphe ile yaklaşmasına neden olan yanlış algının önüne geçileceği ve arıcıların uğradığı zararın azalacağı öngörülmektedir.
PİKOM Yeni Bal Tebliği Hazırlığı Sürecinde Bakanlık Uzmanlarına Polen Analizi Eğitimi Verdi
Yeni yayımlanan tebliğde botanik kaynağı belirtilen balların minimum polen içeriklerine dair ayrıntılı bilgi verilerek balların botanik kaynağının saptanması için balda polen analizi yapılmasının önemi bir kez daha vurgulanmıştır. Bu konu kapsamında Pilot Üniversite Koordinasyon Merkez Birimi’nde görev yapan ve Palinoloji (polen analizi) alanında çalışmalar yürüten Dr. Öğr. Üyesi Duygu Nur ÇOBANOĞLU ve Öğr. Gör. Deniz CANLI yeni Bal Tebliği’nin hazırlık aşamalarında T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün ilgili birimi ile irtibat halinde kalarak balda polen analizi konusunda bilgi alışverişinde bulunmuşlardır. Yapılan görüşmelerin ardından, Bal Tebliği’nde yapılacak değişikliklere uyum süreci için hazırlıklara başlayan Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesindeki Ankara Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü henüz kurumlarında yapılamayan “Polen Analizi” çalışmalarına başlanması amacıyla üniversitemiz Palinoloji Laboratuvarını ziyaret edip, Bingöl Balı ile ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgi almış ve Üniversitemiz tarafından 07-09 Ocak 2020 tarihleri arasında düzenlenen “Palinoloji (Balda Polen Analizi) Kursuna” katılarak polen morfolojisi ve balda polen analizi konularında eğitim almışlardır. Bakanlıktan gelen bu uzmanlar aldıkları eğitimin ardından kendi kurumlarında polen analizi konusunda ilk çalışmalarına başlamışlardır.
Bingöl Üniversitesi sahip olduğu insan kaynakları ve teknolojinin tüm imkânlarını kullanarak gerçekleştirmekte olduğu çalışmalarla, Arı ve Arı Ürünleri konusunda Türkiye’de bir üs olma sürecini “Doğanın Teknolojiyle Buluştuğu İhtisas Üniversitesi” misyonuyla sürdürmektedir.
