Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, İmar Vakfı, Kardeşlik ve Birlik Derneği tarafından ortaklaşa düzenlenen “İslam Düşünce Tarihinde Mantık” konulu söyleşi programı düzenlendi. Fırat Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Prof. Dr. Fuat Sezgin Konferans Salonunda yapılan programa, Fırat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kutbeddin Demirdağ, Bingöl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Çapak, Fırat Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Halil Hasar, İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gıyasettin Arslan, öğretim üyeleri, öğrenciler ve davetliler katıldı.
Programa konuşmacı olarak katılan Bingöl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Çapak, Mantık kavramının diğer ilimlerde olduğu gibi İslami ilimlerin de vazgeçilmez parçası olduğunu belirtti. Çapak, “İslam düşüncesi tarihinde mantık bilimi üzerine yapılmış çalışmalar geniş bir araştırma sahası teşkil etmektedir. Sadece Aristoteles’in mantık eserleri üzerine yapılan çalışmalara bakıldığında, düşünce ve bilim faaliyetine aracılık eden disiplin olarak mantığın İslam düşünürlerince ne derecede benimsendiği ortaya çıkacaktır” dedi.
Mantık, doğru düşünme sanatıdır
Mantığın bir doğru düşünme sanatı olduğunun altını çizen Çapak, “Mantık düşünürken yanlış düşünmekten alıkoyan şey ilimdir. Mantık ilmini sistemleştiren kişi, meşhur filozof Aristoteles’tir. Aristoteles, kendisinden önce kullanılan mantıkla ilgili bilgilerden de istifade ederek mantığı sistemleştirmiştir. Müslüman âlimler İslam coğrafyasının gelişmesi ve büyümesi ile Aristoteles’in sistemleştiği mantık ilminden haberdar olmuşlar. Böylece mantığı hem İslami ilimlerde hem de İslam dinine yöneltilen eleştirileri cevaplamakta kullanmışlardır. İlk Müslüman filozof olan El-Kindi başta olmak üzere Farabi, İbn Sina, İbn Hazım ve Gazali gibi birçok Müslüman âlim bu ilimle ilgilenmiş ve müstakil eserler yazmıştır. Mualimü’s Sani olarak kabul edilen Farabi’nin eserlerinde yer yer İslami ilimlerle ilgili örneklere rastlanmakla birlikte, mantık ve İslami ilimler ilişkisini çok anlaşılır bir şekilde İbn Hazım ve Gazali’nin eserlerinde görmekteyiz. İbn Hazm, et-Takrib adlı eserinde mantığın ilmi sadece İslami ilimler değil, tıp ve astronomi gibi ilimler için de çok önemli olduğunu ve mantık ilmi ile ilgilenenlerin özel desteklenmesi gerektiğini ifade etmektedir. Eserinde de mantığı ele alırken ayet, hadis ayrıca fıkıh ve kelam gibi birçok örnek vermektedir. Gazali, fıkıh ilmi ile ilgili olan el-Mustafa’nın mukaddimesinde yaklaşık 100 sahifelik kısmını mantık ilmine ayırmakta ve mantık bilmeyenlerin ilmine güvenilemeyeceğini ifade etmektedir. Yine Gazali, Kıstasul Müstakim adlı eserinde mantığın (kıyas) Allah tarafından ortaya konduğunu, Cebrail tarafından getirildiğini ve en çok da peygamberler tarafından kullanıldığını ifade ermektedir. Ayrıca Gazali, mantıkla ilgili kavramları Kur’an’dan çıkardığını ifade etmektedir. İslam düşünce tarihine bakıldığında birçok âlimin bu alanla ilgilendiği görülecektir. Nitekim Ebussuud’un tefsirinde mantığı dair birçok kavram ve değerlendirme bulunmaktadır. İskilipli Atıf dâhil olmak birçok âlimin isagoci eseri bulunmaktadır. Elmalı Hamdi’nin bile mantığı dair tercümesi bulunmaktadır. Mantık, cümlelerimizi oluşturmakta, paragraflar arasında tutarlı bağ kurmakta ve muhataba düşüncemizi anlaşılır şekilde aktarmada son derece önemlidir” şeklinde konuştu.
Konuşmaların ardından Fırat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kutbeddin Demirdağ, programa konuşmacı olarak katılan Bingöl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Çapak’a günün anısına hediye takdim etti.
